Perubahan Seni Bina Dalam Konteks Budaya Merantau Dan Kesannya Terhadap Rumah Tradisional Negeri Sembilan, Malaysia
Loading...
Date
2019-12
Authors
Mohamad Hanif Abdul Waha
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Universiti Sains Malaysia
Abstract
Alam Minangkabau merangkumi wilayah tengah Sumatera Barat yang dikenali
sebagai darek hingga ke rantau Timur Minangkabau di Riau dan Negeri Sembilan.
Pemekaran nagari Minangkabau disebabkan oleh proses merantau menyaksikan
berlakunya variasi seni bina Minangkabau termasuklah Rumah Lentik Kampar (RLK)
di Riau, Indonesia dan Rumah Tradisional Negeri Sembilan (RTNS) di Negeri
Sembilan, Malaysia. Tesis ini mengkaji tentang pengaruh budaya merantau terhadap
seni bina RTNS di daerah Rembau, Negeri Sembilan. Pembentukan seni bina RTNS
di Negeri Sembilan dan Rumah Adat Minangkabau (RAM) di Sumatera berlaku
disebabkan perubahan secara evolusi yang selari dengan perkembangan kebudayaan
Minangkabau. Ia membentuk kesamaan dan perbezaan pada seni bina rumah
masyarakat Minangkabau melalui adat matrilineal, kelarasan atau hukum adat dan
persekitaran luhak. Namun fenomena kesamaan dan perbezaan elemen-elemen seni
bina di antara RTNS dengan RAM tidak dirungkai. Tambahan pula, akibat kurangnya
kefahaman masyarakat tentang perkaitan kedua-dua seni bina, maka telah berlaku
konflik pemilikan dan identiti di antara Malaysia dengan Indonesia apabila ruang
pameran Malaysia di Shanghai World Expo 2010 mengadaptasikan analogi seni bina
Minangkabau, Indonesia. Matlamat kajian ini adalah untuk mengkaji ciri-ciri budaya
merantau yang dibawa oleh masyarakat Minangkabau dari Sumatera Barat, Indonesia
ke Negeri Sembilan, Malaysia dengan menganalisa prinsip pembinaan serta menilai
teori yang membentuk variasi seni bina pada RTNS dan RAM. Untuk itu, kajian kualitatif berasaskan empat metodologi iaitu fenomenologi, etnografi, kajian kes dan
teori asas dijalankan. Pendekatan fenomenologi dianalisis menerusi kaedah perkaitan.
Etnografi dilakukan menerusi kaedah kajian rintis di lapangan di daerah Rembau,
Negeri Sembilan, di Kampar, Riau dan di Minangkabau, Sumatera Barat. Kaedah
kajian kes pula melibatkan penelitian sebanyak dua buah RTNS Rembau, dua buah
RLK Riau dan dua buah RAM Sumatera Barat. Teori asas dibandingkan dengan teknik
analisis triangulasi data dari ketiga-tiga dapatan kajian di atas. Kajian mendapati
pembentukan seni bina RTNS dipengaruhi oleh budaya merantau yang dibawa oleh
perantau Minangkabau sejak kurun ke-12. Ciri-ciri budaya merantau yang bersifat
evolusi, kaedah perhubungan dan berfikiran inovatif telah menyerap unsur-unsur
pembentukan seni bina RAM iaitu adat matrilineal, kelarasan hukum adat dan
persekitaran luhak atau wilayah pada seni bina RTNS. Dapatan kajian telah
menyambungkan susur jalur pembentukan seni bina RTNS yang berasal dari wilayah
darek, Minangkabau di Sumatera Barat melalui kawasan perantaraan di Kampar, Riau.
Ia berjaya menghubung perkaitan kesamaan dan perbezaan yang wujud di antara
RTNS dan RAM di samping menyelesaikan pertikaian pemilikan dan identiti keduadua
seni bina. Kajian juga telah menyenaraikan prinsip-prinsip pembinaan RTNS bagi
rujukan pada masa hadapan.
Description
Keywords
Architecture